#2 De beste podcast ooit
Waarom Engelstalige podcasts zo goed zijn, inclusief heel veel luistertips.
Het is feest: de podcast bestaat twintig jaar! Zo lang? Jazeker. Hoewel de podcast in Nederland pas een aantal jaren populair is, bestaat het medium al veel langer. Daarom duiken we deze editie van Over Verhalen in de wereld van verhalende podcasts, inclusief (heel veel) luistertips.
De beste podcast ooit?
Een podcast maken is toch gewoon een kwestie van microfoons neerzetten, een gesprek opnemen en klaar is Kees? Nou, nee. Een goede podcast kost juist heel veel tijd. Vooral zogenaamde ‘verhalende podcasts’ vergen een zorgvuldige voorbereiding.
Als je net als wij veel verhalende podcasts luistert, valt je misschien iets op: Engelstalige podcasts zijn vaak beter dan Nederlandse. Hoe kan dat toch? Wij kwamen de volgende redenen op het spoor. Let wel: voor het gemak scheren we alle podcasts even over één kam ;).
1. De rol van voice-over
Luister je zowel Nederlandse als Engelse podcasts, dan hoor je direct een verschil in het gebruik van voice-overs. Nederlandse makers gebruiken wel voice-overs, maar deze dienen vaak als omlijsting van de interviews en reportage-elementen om deze in een goed lopen verhaal te gieten.
Bij Engelstalige podcasts is dit vaak andersom en zijn de voice-over juist leidend. Niet voor niets spreken Engelstalige podcastmakers van podcast writing, oftewel schrijven. Je hoort direct dat de makers veel tijd en aandacht besteden aan het schrijven van de voice-over: ieder woord is zorgvuldig gekozen.
Tip: Zijn Vlaamse makers beter in het schrijven van voice-overs dan Nederlandse makers? Zo klinkt het soms wel. Zo schrijft Audiocollectief SCHIK prachtige voice-overs in de podcast Bob, El Tarangu en De Erfenis en ook het voice-over-gebruik in De Kunst van het Verdwijnen van Bart Van Nuffelen en Lucas Derycke is om van te smullen.
2. De rol van de maker
Was het bij oudere radiodocumentaires nog taboe om de maker (veel) te horen, bij podcasts lijkt het haast inherent aan het medium dat de maker als karakter aanwezig is in het verhaal. Dit kan heel goed werken, zolang de aanwezigheid van de maker het verhaal daadwerkelijk verder brengt.
Trekt de maker het onderwerp onnodig naar zich toe - how can I make this about me? - dan kan het juist irriteren. Zo hoor je in Nederlandse podcasts soms onnodige kijkjes achter de schermen: doelloze gesprekjes op de redactie, voorgelezen mailtjes en administratieve telefoontjes die niets toevoegen aan het verhaal. Herkenbaar?
In Engelstalige podcasts hoor je dit minder vaak. Hoewel de maker doorgaans sterk aanwezig is als karakter, voelt het oprechter dan bij Nederlandse makers. Het lijkt minder gekunsteld en heeft daadwerkelijk invloed op het verloop van het verhaal.
Tip: Als je in je eigen familiegeschiedenis duikt, speel je als maker logischerwijs een belangrijke rol in het verhaal. Nederlandse makers die dit heel mooi deden zijn o.a. Maartje Duin in De plantage van onze voorouders en Mina en mevrouw, en Nicole Terborg in Kweekje.
Extra tip: In Bram de podcast hoefde maker zichzelf niet te verwerken als karakter, maar ze deed dit wel en dat gaf het verhaal een extra dimensie.
3. De grootte van het team
Dan tot slot de mankracht waarmee een podcast gemaakt wordt. In aanloop naar de publicatie van De Erfenis, uitte de makers (Audiocollectief SCHIK) kritiek op de NPO. Met het beschikbaar gestelde geld was het volgens SCHIK onmogelijk om een podcast te maken die voldeed aan hun kwaliteitsstandaard. Ook andere makers herkennen dit. Nederlandse podcasts worden doorgaans door een (te?) klein team gemaakt.
Aan Engelstalige podcasts valt juist op hoeveel mensen meewerken aan deze producties. Soms neemt de aftiteling meerdere minuten in beslag: meerdere producers, editors, schrijvers worden bedankt. Een groter team en een beter budget lijken dus wel degelijk betere verhalen op te leveren.
Zijn Nederlandstalige podcasts dan niet de moeite waard?
Zeker wel! De podcast bestaat inmiddels twintig jaar, dus natuurlijk zijn er ook goede Nederlandstalige podcasts. Hierboven vind je al een aantal tips. Naar aanleiding van dit podcast-jubileum schreef de VPRO Gids een wedstrijd uit voor de beste podcast ooit. Wat vind jij de beste podcast ooit? Laat het ons weten via onderstaande button!
Podcasts om te bingen
Ben jij een podcastliefhebber, maar luister je alleen naar Nederlandse podcasts? Probeer dan eens een Engelstalige podcast! Over welke Engelstalige podcasts hebben we het dan? Hieronder onze OG-tips:
Heavyweight: Een goede podcast writer is Jonathan Goldstein. Hij is bekend van This American Life en maakte Heavyweight. Heavyweight is inmiddels gestopt, maar er zijn meerdere seizoenen om terug te luisteren. Deze serie is een schoolvoorbeeld van een zorgvuldig geschreven podcast, waarbij zowel de voice-over als de rol van de maker het verloop van het verhaal bepalen. We luisterden vaak ademloos.
Serial: Nog zo’n schoolvoorbeeld is Serial. Deze onderzoeksjournalistieke podcast is een echte original want het eerste seizoen komt uit 2014. Het nieuwste seizoen is net gepubliceerd en is weer helemaal á la Serial, met veel voice-overs en een zorgvuldig geconstrueerd verhaal. Fun fact: net als bij Heavyweight komen de makers weg bij This American Life. Toeval?
CBC: De Canadese publieke omroep maakt podcasts waar de NPO een puntje aan kan zuigen. De omroep heeft ontzettend veel mooie series gemaakt, waaronder Stuff the British stole.
BBC: Dan een niet-Amerikaanse tip, namelijk de podcasts van de BBC. Bij deze series valt echt op hoeveel mensen aan de producties meewerken. Onze favorieten zijn Love, Janessa (in samenwerking met CBC), I’m not a monster (S1 & S2), Believe in magic en 28ish days later.
Zelf maken?
Wil jij zelf een podcast maken? Laat je dan niet ontmoedigen door het relaas hierboven. Je wordt pas een goede maker door veel te oefenen. Dus zet wél die microfoons op tafel, neem dat gesprek op en experimenteer. Je moet immers vlieguren maken, maar vergeet de voorbereiding niet!
Voor beginnende makers is het daarnaast leuk om Oorzaken te volgen. Zij organiseren onder andere wedstrijden en trainingen om Nederlands audiowerk naar een hoger niveau te tillen. Check ook hun podcast. Hier vind je interessante masterclasses waarin doorgewinterde podcasters hun werkwijze en maaktips delen, zoals de makers van De kunst van het verdwijnen, Kweekje en I’m not a monster.
En is jouw eerste experiment niet jouw beste werk? Maak je geen zorgen. Volgens Ira Glass, dé geestelijk vader achter This American Life, kost het jaren voordat je iets maakt waar je echt trots op bent. In onderstaande video deelt hij zijn visie op storytelling, creatief werk en beginnend makerschap.
Waar we het nog met je over willen hebben:
Veel podcasts beloven een geheim te onthullen: Het geheim van Rijswijk, Het geheim van Wijsman, Het geheim van het meisje met de parel etc. Wij vroegen ons af: hoe vaak is een podcast met de ronkende titel ‘het geheim van’ ook echt een mysterie en hoe vaak wordt het geheim onthuld?
Verhalende journalistiek werd deze week in het zonnetje gezet. Tien meestervertellers uit Nederland en Vlaanderen zijn geselecteerd. Onder andere de podcasts Waar is Sarah (tip!) en Zwermelingen (ook een tip!) wonnen een prijs.
Een verhaal dat ik afgelopen jaar met plezier las, is niet urgent en had ook niet geschreven kunnen worden. Het feit dat Denise Retera (1995) het artikel juist wel schreef, maakt de wereld menselijker en verhalen belangrijk: Al 27 jaar geen salaris, maar deze docent gaat door onder de trap (NRC). Ook Retera viel in de prijzen als meesterverteller.
Podcastmaker Lieven Heeremans heeft ook een nieuwsbrief die helemaal gewijd is aan podcasts. Benieuwd? Begin bijvoorbeeld met de (meerdelige) editie waarin hij uitzoekt of de ‘verhalende’ podcast wel een genre is.
Ken jij een podcastbinger die deze editie van Over Verhalen niet mag missen? Deel de nieuwsbrief via onderstaande button.
Liefs, Martine en Marit
Wie zijn wij?
Wij zijn Marit Berends, @cultuursnuiver, cultuurhistoricus en programmamaker, en Martine van der Veer, historicus, journalist/podcastmaker en docent. Wij zijn verhalenmakers én verhalenverslinders en geloven in de kracht van storytelling.